Od przełącznika do dialogu. Jak ewoluuje ludzka relacja z maszyną

Wraz z tym,  jak sztuczna inteligencja coraz bardziej przenika nasze życie, wzajemne interakcje między człowiekiem a technologią stają się coraz bardziej złożone. Często to technologie definiują sposób, w jaki funkcjonujemy w pracy, w szkole i w życiu prywatnym. Musimy odpowiednio zarządzać tym, jak wpływają na nas i jak my wpływamy na maszyny. Nie tylko po to, by móc w pełni wykorzystywać potencjał tych nowych interakcji, ale również po to, by zminimalizować niebezpieczeństwa, których możemy jeszcze nawet nie dostrzegać.

Ewolucja interakcji: od włącznika po sterowanie myślami

Rozwój technologii wpłynął również na to, jak „komunikujemy” się z samymi maszynami. W przeszłości ta komunikacja odbywała się poprzez fizyczne interfejsy, takie jak klawiatura czy myszka. Dziś możemy korzystać z zaawansowanych interfejsów, takich jak gesty, mowa, dotyk, a nawet z technologii brain-computer interface (BCI), która umożliwia sterowanie urządzeniami za pomocą myśli.

Nowoczesne technologie w relacjach z człowiekiem kładą nacisk na intuicyjność i naturalność. Cyfrowi asystenci tacy jak Siri, Alexa czy Google Assistant stały się normalnymi elementami codzienności, a sztuczna inteligencja sprawiła, że kontakty z technologią odbywają się w sposób naturalny, przybliżony do tego, w jaki komunikujemy się między sobą. Rozwój AI znacząco wpłynął na sposób, w jaki postrzegamy i współpracujemy z maszynami.

Modele interakcji człowiek-maszyna: adaptacyjność, nadzór i dystrybucja

Aby lepiej zrozumieć powiązania człowieka z technologią, warto przyjrzeć się modelom Human-Machine Interaction (HMI). Istnieje kilka typów komunikacji, takich jak adaptacyjne, nadzorujące i dystrybucyjne. Te pierwsze są projektowane w taki sposób, aby maszyna mogła reagować na potrzeby użytkownika w czasie rzeczywistym, co zwiększa naturalność i płynność komunikacji. Model nadzorujący wymaga aktywnej kontroli przez człowieka. Z kolei dystrybucyjne interakcje opierają się na współpracy między wieloma agentami, zarówno ludzkimi, jak i sztucznymi, w celu optymalizacji procesów.

Budowanie zaufania: efekt doliny niesamowitości i projektowanie interakcji

Jednym z wyzwań, które napotykamy w zarządzaniu relacjami z maszynami, jest efekt doliny niesamowitości. W latach 70. opisał go Masahiro Mori. Otóż okazuje się,  przez roboty, które są zbyt podobne do ludzi, wywołują w nas negatywne emocje. Jeżeli robot jest wystarczająco realistyczny, by przypominać człowieka, ale jednocześnie posiada cechy nieludzkie, odczuwamy dysonans poznawczy i emocjonalny. Temu da się zaradzić poprzez odpowiednie projektowanie interakcji oraz uwzględnienie niedoskonałości w zachowaniu robotów.

Ważne jest, abyśmy już dziś zaczęli budować rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji w sposób odpowiedzialny. Użytkownik powinien zawsze wiedzieć, że po drugiej stronie stoi maszyna, a nie człowiek. Należy również odpowiednio podchodzić do tworzenia robotów przypominających człowieka i pamiętać o umieszczaniu elementów, które wyraźnie wskazywać będą, że nie mamy do czynienia z człowiekiem. Takie podejście pozwoli uniknąć popkulturowych nieporozumień, takich jak romantyczne relacje z systemami czy agresja.

Sztuczna inteligencja jako partner: współpraca zamiast rywalizacji

AI może wspierać ludzi w codziennych zadaniach, od automatyzacji powtarzalnych czynności po wspólne rozwiązywanie złożonych problemów. Kluczowe jest jednak to, aby rozwijać technologie z uwzględnieniem aspektów etycznych i społecznych, dbać o łagodzenie ryzyk oraz rozwój narzędzi, które wspierając transparentność oraz wiarygodność AI. Współpraca człowieka z maszyną może przynosić lepsze rezultaty niż praca osobno.

Podczas projektowania systemów opartych na AI ważne jest uwzględnienie czynników budujących zaufanie. Odpowiedzialność za tworzenie i wdrażanie sztucznej inteligencji powinna spoczywać zarówno na twórcach tej technologii, jak i na użytkownikach oraz instytucjach regulacyjnych. Ważne jest, aby projektować te systemy w sposób, który minimalizuje ryzyko i zwiększa korzyści ze współpracy z maszynami. 

Przyszłość zależy od tego, jak efektywnie zarządzimy ryzykiem związanym z urządzeniami oraz tego, w jaki sposób nauczymy się współpracować z maszynami.